Co zrobić gdy zaczyna boleć nas serce?

Ból serca jest jednym z najbardziej niepokojących sygnałów, jakie może wysłać nam organizm. Nigdy nie należy go bagatelizować, ponieważ może wskazywać na poważne problemy zdrowotne, w tym stany bezpośredniego zagrożenia życia. Zrozumienie, co robić, gdy zaczyna boleć nas serce, jak rozpoznać alarmujące objawy i kiedy szukać pomocy, jest kluczowe dla naszego zdrowia. Ten poradnik wyjaśnia, jak postępować w przypadku wystąpienia bólu w klatce piersiowej oraz jakie mogą być jego przyczyny.

Natychmiastowa reakcja – kiedy wezwać pogotowie?

Pewne objawy towarzyszące bólowi serca wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Czas odgrywa tu decydującą rolę, a szybka reakcja może uratować życie. Nie zwlekaj z wezwaniem pogotowia ratunkowego (numer 112 lub 999), jeśli ból w klatce piersiowej jest:

• Silny, nagły i nieustępujący – opisywany jako uczucie ucisku, gniecenia, pieczenia lub rozpierania za mostkiem.
• Promieniujący – charakterystyczny jest ból promieniujący do lewej ręki, ale może on również rozchodzić się do żuchwy, szyi, pleców (między łopatkami) lub prawego ramienia. Wystąpienie bólu w okolicy serca i lewego ramienia jest klasycznym sygnałem alarmowym.
• Powiązany z innymi objawami – takimi jak duszność, zimne poty, zawroty głowy, nudności, wymioty, uczucie lęku lub nagłe, skrajne osłabienie.

Wymienione symptomy mogą świadczyć o zawale serca, który wymaga jak najszybszego leczenia w warunkach szpitalnych. Każda minuta opóźnienia zwiększa ryzyko nieodwracalnego uszkodzenia mięśnia sercowego.

Co robić w oczekiwaniu na pomoc medyczną?

Jeśli podejrzewasz zawał serca u siebie lub kogoś innego i wezwałeś już pomoc, możesz podjąć kilka kroków, aby złagodzić sytuację do czasu przybycia karetki:

• Przerwij wszelką aktywność fizyczną – natychmiast usiądź lub połóż się w wygodnej pozycji, najlepiej półsiedzącej z podpartymi plecami. Taka pozycja zmniejsza obciążenie serca i ułatwia oddychanie.
• Zachowaj spokój – stres i panika mogą nasilać objawy. Staraj się oddychać powoli i głęboko.
• Rozluźnij ubranie – poluzuj kołnierzyk, krawat czy pasek, aby ułatwić swobodne oddychanie.
• Zażyj leki – jeśli lekarz wcześniej przepisał Ci nitroglicerynę na bóle wieńcowe, zażyj ją zgodnie z zaleceniami.
• Rozważ przyjęcie aspiryny – jeśli osoba jest przytomna i nie ma uczulenia na kwas acetylosalicylowy ani przeciwwskazań (np. aktywnej choroby wrzodowej), podanie dawki 150-300 mg aspiryny do rozgryzienia i połknięcia może pomóc w ograniczeniu tworzenia się zakrzepu. Ważne jest jednak, aby w miarę możliwości skonsultować to z dyspozytorem medycznym podczas rozmowy.

Możliwe przyczyny bólu serca – nie zawsze to zawał

Chociaż zawał serca jest najpoważniejszą potencjalną przyczyną, istnieje wiele innych schorzeń, które mogą wywoływać dolegliwości bólowe w klatce piersiowej. Zrozumienie możliwych przyczyn bólu serca pomaga w jego wstępnej ocenie, choć ostateczną diagnozę zawsze musi postawić lekarz.

Przyczyny sercowe

Ból pochodzący bezpośrednio od serca jest zazwyczaj związany z niedostatecznym dopływem krwi do jego mięśnia.

• Choroba wieńcowa (dławica piersiowa) – ból pojawia się typowo podczas wysiłku fizycznego lub silnego stresu i ustępuje po odpoczynku. Jest to sygnał, że serce nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu.
• Zawał serca – ból jest nagły, bardzo silny i nie ustępuje po odpoczynku. Jest wynikiem zablokowania tętnicy wieńcowej przez zakrzep.
• Zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia – ból często ma ostry, kłujący charakter, może nasilać się podczas głębokiego wdechu lub leżenia płasko i nierzadko towarzyszy mu gorączka. To częsty powód występowania bólu serca przy oddychaniu.
• Inne choroby serca – takie jak kardiomiopatie, wady zastawek czy rozwarstwienie aorty (bardzo rzadkie, ale śmiertelnie niebezpieczne, z bólem opisywanym jako „rozrywający”).

Przyczyny pozasercowe

Bardzo często dolegliwości bólowe w klatce piersiowej mają źródło w innych narządach, a ich lokalizacja jedynie imituje ból serca.

• Układ pokarmowy – refluks żołądkowo-przełykowy (zgaga), zapalenie przełyku czy choroba wrzodowa mogą powodować ból o charakterze pieczenia za mostkiem, który często nasila się po jedzeniu lub w pozycji leżącej.
• Układ kostno-stawowy – urazy żeber, zapalenie chrząstek żebrowych (zespół Tietzego) czy nadwyrężenie mięśni międzyżebrowych mogą powodować ból, który jest zwykle ostry, zlokalizowany i nasila się przy dotyku, skręcie tułowia lub kaszlu.
• Płuca – zapalenie opłucnej, odma płucna czy zatorowość płucna to poważne stany, które mogą objawiać się nagłym, ostrym bólem w klatce piersiowej, często połączonym z dusznością.
• Układ nerwowy i psychika – nerwobóle, półpasiec, a także ataki paniki i stany lękowe mogą generować dolegliwości takie jak kłucie w sercu, kołatanie serca i uczucie braku tchu. Ból psychogenny często ma zmienny charakter i lokalizację.

Domowe sposoby na ból serca – kiedy można je stosować?

Frazę „domowe sposoby na ból serca” należy traktować z ogromną ostrożnością. Żadna domowa metoda nie zastąpi profesjonalnej diagnostyki medycznej, zwłaszcza przy pierwszym epizodzie bólu lub gdy jest on silny. Stosowanie ich na własną rękę bez poznania przyczyny może być niebezpieczne. Jeśli jednak lekarz wykluczył przyczyny kardiologiczne, a ból ma znane, łagodne podłoże, można spróbować go złagodzić.

• Gdy przyczyną jest stres – techniki relaksacyjne, głębokie oddychanie, medytacja lub napar z melisy czy rumianku mogą pomóc wyciszyć organizm i złagodzić nerwowe kłucie w sercu.
• Gdy przyczyną jest zgaga – wypicie szklanki wody, zażycie leków zobojętniających kwas solny (dostępnych bez recepty) czy unikanie leżenia bezpośrednio po posiłku mogą pomóc złagodzić ból w klatce piersiowej o charakterze pieczenia.
• Gdy przyczyną jest ból mięśniowy – delikatne rozciąganie lub ciepły okład mogą przynieść ulgę, ale tylko po upewnieniu się, że nie jest to problem kardiologiczny.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Oprócz sytuacji nagłych wymagających wezwania pogotowia, konsultacja lekarska jest wskazana zawsze, gdy:

• Ból jest nowy – każdy nowo pojawiający się ból w klatce piersiowej wymaga diagnostyki.
• Ból powraca – nawracające epizody bólowe, nawet o niewielkim nasileniu, powinny zostać zbadane.
• Ból pojawia się przy wysiłku – jest to klasyczny objaw choroby wieńcowej, który wymaga oceny kardiologicznej.
• Masz czynniki ryzyka chorób serca – takie jak nadciśnienie, wysoki cholesterol, cukrzyca, otyłość, palenie tytoniu czy choroby serca w rodzinie.

Lekarz po zebraniu wywiadu i wykonaniu podstawowych badań, takich jak EKG, będzie w stanie określić, co oznacza ból serca w Twoim konkretnym przypadku i zaplanować dalsze postępowanie.

Co zrobić, gdy zaczyna boleć nas serce – najczęściej zadawane pytania