Kategoria: Zdrowe Życie

Arytmia serca to stan, w którym rytm pracy serca jest nieregularny, zbyt szybki lub zbyt wolny. Prawidłowa funkcja tego organu zależy od precyzyjnego układu bodźcoprzewodzącego, gdzie impuls powstaje w węźle zatokowym, a następnie przez węzeł przedsionkowo-komorowy (AV) i pęczek Hisa dociera do komór. Zrozumienie, czym jest arytmia komorowa i nadkomorowa, jest fundamentalne, ponieważ podział ten opiera się na anatomicznej lokalizacji źródła zaburzenia względem pęczka Hisa, co determinuje rokowanie i strategię leczenia.

Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca – mechanizmy i rodzaje

Nadkomorowe zaburzenia rytmu serca (SVA) to grupa arytmii, w których źródło nieprawidłowych pobudzeń znajduje się powyżej pęczka Hisa – w przedsionkach lub w węźle przedsionkowo-komorowym. W zapisie EKG charakteryzują się one zazwyczaj wąskimi zespołami QRS (poniżej 120 ms). Choć często mają łagodniejszy przebieg niż arytmie komorowe, ich przewlekłe formy mogą prowadzić do poważnych powikłań zakrzepowych.

Do najczęstszych należą:

• Migotanie przedsionków (AFib) – najczęściej występujące, chaotyczne i nieregularne pobudzenie przedsionków, często prowokowane przez nadczynność tarczycy. Znacząco zwiększa ryzyko udaru niedokrwiennego mózgu z powodu możliwości powstawania skrzeplin w uszku lewego przedsionka.
• Trzepotanie przedsionków (AFl) – charakteryzuje się szybszą, ale bardziej regularną pracą przedsionków (ok. 300/min), zazwyczaj opartą na mechanizmie fali nawrotnej (re-entry).
• Częstoskurcz nadkomorowy (SVT) – to ogólny termin na regularne rytmy, takie jak częstoskurcz węzłowy (AVNRT) czy zespoły preekscytacji (np. WPW), które często ustępują po zabiegu ablacji.
• Dodatkowe pobudzenia nadkomorowe (PACs) – są to pojedyncze, przedwczesne pobudzenia z przedsionków. Często są niegroźne i nie wymagają leczenia, choć mogą być odczuwalne jako „przeskakiwanie” serca.

Komorowe zaburzenia rytmu serca – ryzyko nagłego zgonu

Komorowe zaburzenia rytmu serca (VA) powstają poniżej pęczka Hisa, bezpośrednio w mięśniu komór lub włóknach Purkinjego. Są one potencjalnie znacznie groźniejsze, zwłaszcza u pacjentów z uszkodzonym sercem (np. po zawale), gdzie blizna stanowi podłoże dla groźnych pętli re-entry. W EKG objawiają się szerokimi zespołami QRS (powyżej 120 ms). Wyróżnia się:

• Dodatkowe pobudzenia komorowe (PVCs) – pojedyncze, przedwczesne skurcze z komór, które u osób ze zdrowym sercem są zazwyczaj łagodne. Jednak u pacjentów ze strukturalną chorobą serca mogą być zwiastunem groźniejszych arytmii.
• Częstoskurcz komorowy (VT) – seria co najmniej trzech pobudzeń komorowych o wysokiej częstotliwości. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia, mogący prowadzić do niestabilności hemodynamicznej i przejścia w migotanie komór.
• Migotanie komór (VFib) – najpoważniejsza arytmia terminalna, polegająca na chaotycznych skurczach włókien mięśniowych. Serce przestaje pompować krew, co prowadzi do nagłego zatrzymania krążenia i śmierci, jeśli nie zostanie wykonana natychmiastowa defibrylacja.

Charakterystyczne objawy i sygnały alarmowe

Objawy arytmii mogą być bardzo zróżnicowane i często nie pozwalają na odróżnienie rodzaju zaburzenia bez badania EKG. Wiele zależy od czasu trwania arytmii oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Do najczęstszych dolegliwości należą:

• Kołatanie serca (palpitacje) – uczucie szybkiego, mocnego lub nierównego bicia serca.
• Uczucie „przeskakiwania” serca – charakterystyczne dla pojedynczych, dodatkowych pobudzeń (ekstrasystolii).
• Zawroty głowy i mroczki przed oczami – wynikające z chwilowego niedokrwienia mózgu.
• Duszność wysiłkowa i spoczynkowa – mogąca świadczyć o niewydolności serca wywołanej arytmią.
• Ból w klatce piersiowej – może przypominać ból dławicowy (wieńcowy).
• Omdlenia (syncope) – to bezwzględny sygnał alarmowy; nagła utrata przytomności może świadczyć o wystąpieniu częstoskurczu komorowego i wymaga pilnej diagnostyki szpitalnej.

Potencjalne przyczyny arytmii – paradygmat wyzwalacza i podłoża

W kardiologii stosuje się koncepcję „wyzwalacza i podłoża”. Podłożem są najczęściej choroby strukturalne serca (blizny po zawale, kardiomiopatie, wady zastawek), które umożliwiają utrwalenie się arytmii. Wyzwalaczami mogą być czynniki zewnętrzne lub wewnętrzne.

Istotną rolę odgrywają zaburzenia elektrolitowe (potas, magnez) oraz choroby tarczycy – nadczynność tarczycy jest jedną z głównych przyczyn migotania przedsionków, dlatego badanie TSH jest obowiązkowe w diagnostyce.

Czynniki stylu życia, takie jak nadużywanie alkoholu, palenie papierosów czy silny stres, również działają proarytmicznie. U osób z sercem strukturalnie zdrowym przyczyną mogą być uwarunkowane genetycznie kanałopatie, np. zespół długiego QT.

Diagnostyka zaburzeń rytmu – od EKG po mapowanie serca

Podstawą diagnostyki jest uchwycenie arytmii w trakcie jej trwania i ocena szerokości zespołów QRS. Decydujące znaczenie mają badania, które pozwalają określić mechanizm powstawania zaburzeń. Główne metody to:

• Spoczynkowe EKG – podstawowe badanie, które pozwala ocenić, czy tachykardia ma wąskie (SVA), czy szerokie (VA) zespoły QRS.
• Badanie Holter EKG – wielogodzinne monitorowanie (24h-48h lub dłużej), które pozwala na korelacje objawów pacjenta z zapisem rytmu serca.
• Echokardiografia (echo serca) – kluczowe badanie obrazowe oceniające frakcję wyrzutową lewej komory; obecność strukturalnej choroby serca w echo drastycznie pogarsza rokowanie w arytmiach komorowych.
• Próba wysiłkowa – badanie EKG w trakcie wysiłku, pozwalające wykryć arytmie prowokowane aktywnością fizyczną.
• Badanie elektrofizjologiczne (EPS) – inwazyjne wprowadzanie elektrod do serca w celu precyzyjnego zmapowania układu przewodzącego, co jest często wstępem do zabiegu ablacji.

Skuteczne leczenie arytmii – farmakologia i nowoczesne technologie

Terapia zależy od rodzaju arytmii (nadkomorowa vs komorowa) oraz obecności choroby organicznej serca. Leki antyarytmiczne dzieli się wg klasyfikacji Vaughana Williamsa (np. beta-blokery to klasa II, amiodaron to klasa III).

Leczenie arytmii nadkomorowej i prewencja udaru

W przypadku wielu łagodnych zaburzeń (SVT) wysoką skuteczność (trwałe wyleczenie) oferuje ablacja przezskórna, niszcząca ognisko arytmii. W migotaniu przedsionków kluczowa jest kontrola ryzyka zakrzepowo-zatorowego.

Decyzję o włączeniu leczenia przeciwkrzepliwego podejmuje się na podstawie skali CHA2DS2-VASc, a kwas acetylosalicylowy nie jest zalecany w profilaktyce udaru. Stosuje się nowoczesne doustne antykoagulanty (NOAC) lub leki z grupy antagonistów witaminy K.

Leczenie arytmii komorowej i prewencja nagłego zgonu

Leczenie arytmii komorowej u pacjentów po zawale jest wyzwaniem, ponieważ niektóre leki mogą działać proarytmicznie (zwiększać ryzyko zgonu – badanie CAST). Dlatego złotym standardem w prewencji nagłego zgonu sercowego u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka jest wszczepialny kardiowerter-defibrylator (ICD). Urządzenie to monitoruje serce i w razie wystąpienia migotania komór wykonuje defibrylację ratującą życie.

Rola stylu życia i diety w zarządzaniu arytmią serca

Modyfikacja stylu życia jest fundamentem terapii. Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna jest bezpieczna i zalecana, jednak należy unikać ekstremalnych wysiłków bez konsultacji.

Kluczowe jest unikanie alkoholu, który jest silnym wyzwalaczem migotania przedsionków. Co do kofeiny, nowe badania sugerują, że umiarkowane spożycie kawy nie zwiększa ryzyka arytmii u większości pacjentów, choć jest to kwestia indywidualnej wrażliwości. Należy dbać o prawidłowy poziom elektrolitów (potas, magnez) poprzez dietę bogatą w warzywa i owoce oraz unikać odwodnienia.

Arytmia komorowa i nadkomorowa – najczęściej zadawane pytania

Ból serca jest jednym z najbardziej niepokojących sygnałów, jakie może wysłać nam organizm. Nigdy nie należy go bagatelizować, ponieważ może wskazywać na poważne problemy zdrowotne, w tym stany bezpośredniego zagrożenia życia. Zrozumienie, co robić, gdy zaczyna boleć nas serce, jak rozpoznać alarmujące objawy i kiedy szukać pomocy, jest kluczowe dla naszego zdrowia. Ten poradnik wyjaśnia, jak postępować w przypadku wystąpienia bólu w klatce piersiowej oraz jakie mogą być jego przyczyny.

Natychmiastowa reakcja – kiedy wezwać pogotowie?

Pewne objawy towarzyszące bólowi serca wymagają natychmiastowej interwencji medycznej. Czas odgrywa tu decydującą rolę, a szybka reakcja może uratować życie. Nie zwlekaj z wezwaniem pogotowia ratunkowego (numer 112 lub 999), jeśli ból w klatce piersiowej jest:

• Silny, nagły i nieustępujący – opisywany jako uczucie ucisku, gniecenia, pieczenia lub rozpierania za mostkiem.
• Promieniujący – charakterystyczny jest ból promieniujący do lewej ręki, ale może on również rozchodzić się do żuchwy, szyi, pleców (między łopatkami) lub prawego ramienia. Wystąpienie bólu w okolicy serca i lewego ramienia jest klasycznym sygnałem alarmowym.
• Powiązany z innymi objawami – takimi jak duszność, zimne poty, zawroty głowy, nudności, wymioty, uczucie lęku lub nagłe, skrajne osłabienie.

Wymienione symptomy mogą świadczyć o zawale serca, który wymaga jak najszybszego leczenia w warunkach szpitalnych. Każda minuta opóźnienia zwiększa ryzyko nieodwracalnego uszkodzenia mięśnia sercowego.

Co robić w oczekiwaniu na pomoc medyczną?

Jeśli podejrzewasz zawał serca u siebie lub kogoś innego i wezwałeś już pomoc, możesz podjąć kilka kroków, aby złagodzić sytuację do czasu przybycia karetki:

• Przerwij wszelką aktywność fizyczną – natychmiast usiądź lub połóż się w wygodnej pozycji, najlepiej półsiedzącej z podpartymi plecami. Taka pozycja zmniejsza obciążenie serca i ułatwia oddychanie.
• Zachowaj spokój – stres i panika mogą nasilać objawy. Staraj się oddychać powoli i głęboko.
• Rozluźnij ubranie – poluzuj kołnierzyk, krawat czy pasek, aby ułatwić swobodne oddychanie.
• Zażyj leki – jeśli lekarz wcześniej przepisał Ci nitroglicerynę na bóle wieńcowe, zażyj ją zgodnie z zaleceniami.
• Rozważ przyjęcie aspiryny – jeśli osoba jest przytomna i nie ma uczulenia na kwas acetylosalicylowy ani przeciwwskazań (np. aktywnej choroby wrzodowej), podanie dawki 150-300 mg aspiryny do rozgryzienia i połknięcia może pomóc w ograniczeniu tworzenia się zakrzepu. Ważne jest jednak, aby w miarę możliwości skonsultować to z dyspozytorem medycznym podczas rozmowy.

Możliwe przyczyny bólu serca – nie zawsze to zawał

Chociaż zawał serca jest najpoważniejszą potencjalną przyczyną, istnieje wiele innych schorzeń, które mogą wywoływać dolegliwości bólowe w klatce piersiowej. Zrozumienie możliwych przyczyn bólu serca pomaga w jego wstępnej ocenie, choć ostateczną diagnozę zawsze musi postawić lekarz.

Przyczyny sercowe

Ból pochodzący bezpośrednio od serca jest zazwyczaj związany z niedostatecznym dopływem krwi do jego mięśnia.

• Choroba wieńcowa (dławica piersiowa) – ból pojawia się typowo podczas wysiłku fizycznego lub silnego stresu i ustępuje po odpoczynku. Jest to sygnał, że serce nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu.
• Zawał serca – ból jest nagły, bardzo silny i nie ustępuje po odpoczynku. Jest wynikiem zablokowania tętnicy wieńcowej przez zakrzep.
• Zapalenie mięśnia sercowego lub osierdzia – ból często ma ostry, kłujący charakter, może nasilać się podczas głębokiego wdechu lub leżenia płasko i nierzadko towarzyszy mu gorączka. To częsty powód występowania bólu serca przy oddychaniu.
• Inne choroby serca – takie jak kardiomiopatie, wady zastawek czy rozwarstwienie aorty (bardzo rzadkie, ale śmiertelnie niebezpieczne, z bólem opisywanym jako „rozrywający”).

Przyczyny pozasercowe

Bardzo często dolegliwości bólowe w klatce piersiowej mają źródło w innych narządach, a ich lokalizacja jedynie imituje ból serca.

• Układ pokarmowy – refluks żołądkowo-przełykowy (zgaga), zapalenie przełyku czy choroba wrzodowa mogą powodować ból o charakterze pieczenia za mostkiem, który często nasila się po jedzeniu lub w pozycji leżącej.
• Układ kostno-stawowy – urazy żeber, zapalenie chrząstek żebrowych (zespół Tietzego) czy nadwyrężenie mięśni międzyżebrowych mogą powodować ból, który jest zwykle ostry, zlokalizowany i nasila się przy dotyku, skręcie tułowia lub kaszlu.
• Płuca – zapalenie opłucnej, odma płucna czy zatorowość płucna to poważne stany, które mogą objawiać się nagłym, ostrym bólem w klatce piersiowej, często połączonym z dusznością.
• Układ nerwowy i psychika – nerwobóle, półpasiec, a także ataki paniki i stany lękowe mogą generować dolegliwości takie jak kłucie w sercu, kołatanie serca i uczucie braku tchu. Ból psychogenny często ma zmienny charakter i lokalizację.

Domowe sposoby na ból serca – kiedy można je stosować?

Frazę „domowe sposoby na ból serca” należy traktować z ogromną ostrożnością. Żadna domowa metoda nie zastąpi profesjonalnej diagnostyki medycznej, zwłaszcza przy pierwszym epizodzie bólu lub gdy jest on silny. Stosowanie ich na własną rękę bez poznania przyczyny może być niebezpieczne. Jeśli jednak lekarz wykluczył przyczyny kardiologiczne, a ból ma znane, łagodne podłoże, można spróbować go złagodzić.

• Gdy przyczyną jest stres – techniki relaksacyjne, głębokie oddychanie, medytacja lub napar z melisy czy rumianku mogą pomóc wyciszyć organizm i złagodzić nerwowe kłucie w sercu.
• Gdy przyczyną jest zgaga – wypicie szklanki wody, zażycie leków zobojętniających kwas solny (dostępnych bez recepty) czy unikanie leżenia bezpośrednio po posiłku mogą pomóc złagodzić ból w klatce piersiowej o charakterze pieczenia.
• Gdy przyczyną jest ból mięśniowy – delikatne rozciąganie lub ciepły okład mogą przynieść ulgę, ale tylko po upewnieniu się, że nie jest to problem kardiologiczny.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Oprócz sytuacji nagłych wymagających wezwania pogotowia, konsultacja lekarska jest wskazana zawsze, gdy:

• Ból jest nowy – każdy nowo pojawiający się ból w klatce piersiowej wymaga diagnostyki.
• Ból powraca – nawracające epizody bólowe, nawet o niewielkim nasileniu, powinny zostać zbadane.
• Ból pojawia się przy wysiłku – jest to klasyczny objaw choroby wieńcowej, który wymaga oceny kardiologicznej.
• Masz czynniki ryzyka chorób serca – takie jak nadciśnienie, wysoki cholesterol, cukrzyca, otyłość, palenie tytoniu czy choroby serca w rodzinie.

Lekarz po zebraniu wywiadu i wykonaniu podstawowych badań, takich jak EKG, będzie w stanie określić, co oznacza ból serca w Twoim konkretnym przypadku i zaplanować dalsze postępowanie.

Co zrobić, gdy zaczyna boleć nas serce – najczęściej zadawane pytania

Monitorowanie tętna to jeden z podstawowych i najprostszych sposobów na ocenę stanu zdrowia. Tętno, czyli częstotliwość uderzeń serca, dostarcza cennych informacji o kondycji układu krążenia. Zrozumienie, jak je prawidłowo mierzyć i interpretować jego wartości, jest ważne dla każdej osoby dbającej o swoje zdrowie. W tym artykule wyjaśnimy, jak zmierzyć puls w domowych warunkach, co oznaczają poszczególne wyniki i kiedy warto skonsultować się z lekarzem.

Tętno a puls – jaka jest różnica?

Choć terminy tętno i puls są często używane zamiennie, istnieje między nimi subtelna różnica. Tętno to liczba skurczów komór serca w ciągu minuty. Puls natomiast to falowanie ścian tętnic spowodowane wtłaczaniem do nich krwi przez serce, które możemy wyczuć dotykiem. U większości zdrowych osób te dwie wartości są tożsame, ponieważ każdy skurcz serca generuje falę tętna. 

Warto wiedzieć, że różnica między tętnem a pulsem, zwana deficytem tętna, może wskazywać na niektóre schorzenia kardiologiczne, takie jak migotanie przedsionków.

Jak zmierzyć puls? Proste metody i instrukcje

Pomiar tętna jest prosty i nie wymaga specjalistycznego sprzętu. Istnieje kilka metod, które pozwalają na szybkie i wiarygodne sprawdzenie częstotliwości pracy serca. Niezależnie od wybranej techniki, kluczowa jest regularność i wykonywanie pomiaru w podobnych warunkach, co pozwala uzyskać powtarzalne i miarodajne wyniki.

Gdzie mierzymy tętno – najlepsze miejsca na ciele

Aby poprawnie sprawdzić tętno, należy znaleźć miejsce, gdzie tętnica przebiega blisko powierzchni skóry. Najłatwiej wyczuwalne punkty to:

• Tętnica promieniowa (na nadgarstku) – to najpopularniejsze miejsce do samodzielnego pomiaru. Znajduje się po wewnętrznej stronie nadgarstka, u podstawy kciuka.
• Tętnica szyjna – zlokalizowana jest po obu stronach szyi, poniżej linii żuchwy. Należy przykładać palce delikatnie, aby nie zaburzyć przepływu krwi do mózgu, ponieważ zbyt silny ucisk może stymulować baroreceptory, prowadząc do odruchowego zwolnienia akcji serca.
• Tętnica ramienna – znajduje się po wewnętrznej stronie ramienia, w zgięciu łokciowym.
• Tętnica skroniowa – można ją wyczuć na skroni, na wysokości łuku brwiowego.
• Inne punkty pomiaru – do pozostałych wiarygodnych lokalizacji należą tętnica udowa w pachwinie oraz tętnica grzbietowa stopy.

Jak obliczyć tętno – krok po kroku

Umiejętność prawidłowego obliczenia tętna jest fundamentalna dla poprawnej interpretacji wyników. Najprościej zrobić to manualnie, stosując się do poniższych wskazówek:

1. Usiądź i odpocznij przez co najmniej 5 minut, aby uspokoić organizm i uzyskać wartość bazową.
2. Połóż opuszki dwóch palców (wskazującego i środkowego) na wybranym punkcie. Nigdy nie używaj kciuka, ponieważ ma on własne, silnie wyczuwalne tętno, co może prowadzić do błędnego pomiaru.
3. Uruchom stoper lub spójrz na zegarek z sekundnikiem.
4. Licz uderzenia przez 30 sekund i pomnóż wynik przez 2, aby uzyskać liczbę uderzeń na minutę (bpm). Alternatywnie, możesz liczyć uderzenia przez 15 sekund i pomnożyć wynik przez 4. Dla uzyskania najwyższej dokładności, zwłaszcza przy nieregularnym rytmie serca, zaleca się liczenie uderzeń przez pełne 60 sekund.

Podczas pomiaru manualnego warto zwrócić uwagę nie tylko na częstotliwość, ale także na inne cechy pulsu, takie jak jego miarowość (czy odstępy są równe), symetria (porównując obie strony ciała) oraz siła, co dostarcza dodatkowych informacji o stanie układu krążenia.

Nowoczesne technologie – jak działają urządzenia do pomiaru tętna?

Alternatywą dla metod manualnych są urządzenia elektroniczne, które zrewolucjonizowały codzienne monitorowanie zdrowia. Każde z nich wykorzystuje inną technologię do pomiaru pracy serca.

• Fotopletyzmografia (PPG) – technologia stosowana w smartwatchach i opaskach fitness. Urządzenie prześwietla skórę zielonymi diodami LED i mierzy ilość odbitego światła. Zmiany w absorpcji światła, spowodowane pulsacyjnym przepływem krwi, są analizowane przez algorytm i przeliczane na tętno.
• Elektrokardiografia (EKG) – uważana za złoty standard, mierzy aktywność elektryczną serca. Jest wykorzystywana w pasach telemetrycznych na klatkę piersiową oraz w zaawansowanych smartwatchach, oferując najwyższą precyzję, kluczową dla sportowców i diagnostyki arytmii.
• Oscylometria – metoda stosowana w automatycznych ciśnieniomierzach. Mankiet urządzenia wykrywa oscylacje w ścianie tętnicy, a częstotliwość tych drgań jest wykorzystywana do obliczenia tętna.
• Pulsoksymetria – technologia wykorzystywana w pulsoksymetrach nakładanych na palec. Urządzenie emituje światło czerwone i podczerwone, a na podstawie jego absorpcji oblicza nie tylko tętno, ale również poziom wysycenia krwi tlenem (saturację).

Prawidłowe tętno spoczynkowe – co mówi o twoim zdrowiu?

Tętno spoczynkowe (RHR) to liczba uderzeń serca na minutę, mierzona w stanie pełnego relaksu. To znaczący wskaźnik ogólnej kondycji i wydolności serca. Aby wiarygodnie zmierzyć tętno spoczynkowe, należy to zrobić rano, zaraz po przebudzeniu, jeszcze przed wstaniem z łóżka. 

Jego regularny pomiar jest jednym z najlepszych wskaźników ogólnej kondycji układu krążenia. Stopniowy spadek RHR u osoby trenującej świadczy o poprawie wydolności, podczas gdy nagły, utrzymujący się wzrost może być wczesnym sygnałem przetrenowania, stresu lub początku infekcji.

Tętno podczas wysiłku – klucz do efektywnego treningu

Monitorowanie tętna podczas aktywności fizycznej pozwala na kontrolowanie intensywności treningu i dostosowanie jej do zamierzonych celów. W tym celu wykorzystuje się strefy tętna, które oblicza się na podstawie tętna maksymalnego (HRmax).

Jak obliczyć tętno maksymalne – od prostych wzorów do personalizacji

Najprostszy i najczęściej stosowany wzór do oszacowania HRmax to 220 − wiek. Należy jednak pamiętać, że jest to jedynie szacunek populacyjny i może być niedokładny dla wielu osób. 

Istnieją bardziej zniuansowane formuły, które mogą dać dokładniejszy wynik, na przykład wzór Sally Edwards (np. 210 – 0.5 x wiek – 0.022 x waga + 4 dla mężczyzn) lub wzór John Moores University (np. 202 – (0.55 x wiek) dla mężczyzn). Dla osób otyłych często stosuje się wzór Millera: 200 – 0.5 x wiek. 

Najbardziej spersonalizowaną metodą jest formuła Karvonena, która uwzględnia rezerwę tętna (HRR), czyli różnicę między tętnem maksymalnym a spoczynkowym: Tętno docelowe = ((HRmax − RHR) × % intensywności) + RHR. Metoda ta jest precyzyjniejsza, ponieważ dostosowuje strefy treningowe do aktualnego poziomu wytrenowania danej osoby.

Strefy tętna – przewodnik po intensywności treningu

Trening w różnych strefach tętna wywołuje odmienne adaptacje fizjologiczne w organizmie, co pozwala świadomie pracować nad konkretnymi celami – od regeneracji po budowanie maksymalnej wydolności.

Czynniki wpływające na wartości tętna

Tętno jest parametrem dynamicznym i na jego wartość wpływa wiele czynników. Zrozumienie ich jest niezbędne do prawidłowej interpretacji wyników.

• Wiek i płeć – tętno naturalnie zwalnia z wiekiem i bywa nieco wyższe u kobiet.
• Poziom aktywności fizycznej – im lepsza kondycja, tym niższe tętno spoczynkowe.
• Pozycja ciała – tętno jest najniższe w pozycji leżącej, wyższe w siedzącej, a najwyższe w stojącej.
• Stres i emocje – silne emocje, takie jak strach czy ekscytacja, podnoszą tętno poprzez uwalnianie adrenaliny.
• Temperatura i wilgotność – upał i wysoka wilgotność mogą zwiększać częstotliwość pracy serca, podobnie jak niska temperatura.
• Wysokość n.p.m. – na większych wysokościach serce bije szybciej, aby skompensować niższy poziom tlenu w powietrzu.
• Stan nawodnienia – odwodnienie zmniejsza objętość krwi, zmuszając serce do cięższej pracy.
• Używki – kofeina, nikotyna i alkohol wpływają na przyspieszenie tętna.
• Leki – szeroka gama leków może wpływać na tętno; beta-blokery je obniżają, podczas gdy leki na astmę czy tarczycę mogą je podnosić.
• Stan zdrowia – infekcje, gorączka, odwodnienie, anemia czy choroby tarczycy mogą zaburzać prawidłowy rytm serca.

Kiedy pomiar tętna powinien zaniepokoić?

Chociaż chwilowe wahania tętna są normalne, pewne wartości i objawy powinny skłonić do konsultacji lekarskiej. Sygnały alarmowe można podzielić na dwie główne kategorie.

Bradykardia – kiedy tętno jest za wolne?

Bradykardia to stan, w którym tętno spoczynkowe utrzymuje się stale poniżej 60 uderzeń na minutę. Należy jednak rozróżnić dwie jej formy:

• Bradykardia fizjologiczna – występuje u sportowców i osób bardzo aktywnych fizycznie. Tętno w granicach 40-50 bpm jest u nich zjawiskiem normalnym, świadczącym o doskonałej wydolności serca i nie daje objawów.
• Bradykardia patologiczna – jest objawem stanu chorobowego, gdy serce bije zbyt wolno, by zaspokoić potrzeby organizmu. Może być spowodowana problemami z układem elektrycznym serca, niedoczynnością tarczycy czy działaniem niektórych leków. Pilnej konsultacji lekarskiej wymaga bradykardia, której towarzyszą objawy takie jak zawroty głowy, chroniczne zmęczenie, duszności, zaburzenia pamięci czy omdlenia.

Tachykardia – kiedy serce bije za szybko?

Tachykardia to tętno spoczynkowe utrzymujące się stale powyżej 100 uderzeń na minutę. Podobnie jak w przypadku bradykardii, jej przyczyny mogą być różne:

• Tachykardia fizjologiczna – jest normalną, przejściową reakcją organizmu na wysiłek, stres, lęk, gorączkę czy odwodnienie.
• Tachykardia patologiczna – może wskazywać na poważne problemy zdrowotne, takie jak niewydolność serca, anemia, nadczynność tarczycy czy arytmie (np. migotanie przedsionków). Należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza, jeśli wysokiemu tętnu towarzyszą ból w klatce piersiowej, silna duszność, zawroty głowy lub omdlenie.

Alarmujące powinno być również nieregularne tętno, czyli uczucie kołatania serca, przeskakiwania lub nierównego rytmu, które zawsze warto skonsultować z lekarzem.

Jak mierzyć tętno i co mówią nam jego wartości – najczęściej zadawane pytania

Echokardiografia, potocznie nazywana echem serca, USG serca lub ultrasonokardiografią (UKG), jest jednym z fundamentów współczesnej diagnostyki kardiologicznej. To zaawansowana, a jednocześnie całkowicie bezpieczna i bezbolesna metoda obrazowa, która wykorzystuje fale ultradźwiękowe do tworzenia dynamicznego, ruchomego obrazu serca w czasie rzeczywistym. Dzięki swojej powszechnej dostępności i ogromnej wartości diagnostycznej stanowi kluczowe narzędzie pozwalające na precyzyjną ocenę zarówno budowy anatomicznej, jak i funkcji mechanicznej mięśnia sercowego, jego zastawek oraz dużych naczyń krwionośnych.

Zasada działania – fizyka w służbie medycyny

Podstawą badania jest zjawisko odbicia fal ultradźwiękowych o wysokiej częstotliwości (zazwyczaj 2–5 MHz). Specjalistyczna głowica przykładana do klatki piersiowej emituje i odbiera ultradźwięki, które, napotykając struktury o różnej gęstości, wracają jako echo. Komputer przetwarza te sygnały, generując na monitorze szczegółowy obraz bijącego serca, czyli echokardiogram.

Rewolucja dopplerowska – jak zobaczyć przepływ krwi?

Fundamentalnym przełomem w rozwoju echokardiografii było zintegrowanie jej z techniką dopplerowską. Wykorzystuje ona zjawisko Dopplera do pomiaru prędkości i kierunku przepływu krwi. 

W badaniu z kolorowym Dopplerem przepływ jest kodowany kolorami – zazwyczaj czerwonym dla krwi płynącej w kierunku głowicy i niebieskim dla oddalającej się od niej. Pozwoliło to przekształcić echo serca z narzędzia oceniającego głównie anatomię w zaawansowaną metodę hemodynamiczną, która dostarcza informacji dostępnych dawniej jedynie podczas inwazyjnego cewnikowania serca, jak np. ocena gradientów ciśnień.

Echo serca a EKG – na czym polega różnica?

Choć oba badania są podstawą diagnostyki kardiologicznej, oceniają zupełnie inne aspekty pracy serca. EKG rejestruje aktywność elektryczną serca, diagnozując zaburzenia rytmu, podczas gdy echo serca jest badaniem obrazowym oceniającym jego budowę i mechanikę. 

Wskazania do badania – kiedy lekarz zleca echo serca?

Decyzja o skierowaniu pacjenta na badanie echokardiograficzne jest podejmowana w szerokim spektrum sytuacji klinicznych, od diagnostyki niepokojących objawów po monitorowanie przewlekłych schorzeń.

Diagnostyka objawów i nieprawidłowości w badaniu fizykalnym

• Ból w klatce piersiowej – w celu oceny jego potencjalnych przyczyn kardiologicznych.
• Duszność i obniżona tolerancja wysiłku – kluczowe objawy mogące świadczyć o niewydolności serca lub wadzie zastawkowej.
• Omdlenia, zawroty głowy i kołatania serca – w poszukiwaniu poważnych chorób strukturalnych serca, które mogą być przyczyną tych dolegliwości.
• Szmer nad sercem – wysłuchany przez lekarza szmer jest najczęstszym wskazaniem do wykonania echa w celu zidentyfikowania jego przyczyny, np. wady zastawkowej.
• Obrzęki kończyn dolnych – klasyczny objaw, który może wskazywać na zastoinową niewydolność serca.

Diagnostyka i monitorowanie chorób układu krążenia

• Niewydolność serca – jest to podstawowe narzędzie do postawienia diagnozy, określenia jej przyczyny i stopnia zaawansowania oraz monitorowania odpowiedzi na leczenie.
• Choroba wieńcowa i zawał serca – badanie pozwala ocenić rozległość uszkodzenia mięśnia sercowego po zawale oraz wykryć jego powikłania.
• Wady zastawkowe serca – stanowi złoty standard w diagnostyce, ocenie zaawansowania wady i planowaniu optymalnego momentu leczenia operacyjnego.
• Nadciśnienie tętnicze – w celu oceny jego powikłań, głównie przerostu mięśnia lewej komory.
• Kardiomiopatie, choroby osierdzia i aorty – jest niezbędne do rozpoznania chorób samego mięśnia sercowego, wykrycia płynu w worku osierdziowym czy diagnostyki tętniaków.
• Nadciśnienie płucne i zatorowość płucna – pozwala ocenić wpływ tych schorzeń na prawą komorę serca.

Rodzaje badań echokardiograficznych – przegląd metod

W zależności od sytuacji klinicznej i poszukiwanej informacji diagnostycznej lekarz może zlecić jeden z kilku rodzajów badania echokardiograficznego. Proces niemal zawsze rozpoczyna się od badania przezklatkowego, a w razie potrzeby jest uzupełniany o bardziej zaawansowane techniki.

Echokardiografia przezprzełykowa (TEE)

To badanie inwazyjne, w którym miniaturowa głowica umieszczona na końcu endoskopu jest wprowadzana do przełyku pacjenta. Dzięki bezpośredniej bliskości przełyku i serca, TEE dostarcza obrazy o znacznie wyższej rozdzielczości, omijając bariery klatki piersiowej. Wykonuje się je, gdy obraz z TTE jest niediagnostyczny lub gdy konieczna jest bardzo dokładna ocena małych struktur, np. w poszukiwaniu skrzeplin, w diagnostyce infekcyjnego zapalenia wsierdzia czy chorób aorty.

Echokardiograficzna próba obciążeniowa (stress echo)

Badanie to polega na ocenie pracy serca w spoczynku i bezpośrednio po wysiłku fizycznym lub podaniu leków symulujących wysiłek. Jego głównym celem jest diagnostyka choroby wieńcowej. Ujawnienie się zaburzeń kurczliwości serca pod wpływem obciążenia może świadczyć o niedokrwieniu spowodowanym zwężeniami w tętnicach wieńcowych.

Techniki zaawansowane i zastosowania specjalistyczne

Współczesna echokardiografia oferuje również wysoce wyspecjalizowane techniki. Echokardiografia trójwymiarowa (3D/4D) pozwala na uzyskanie realistycznych, przestrzennych obrazów serca w ruchu, co jest nieocenione w ocenie złożonych wad. 

Echokardiografia z kontrastem, polegająca na dożylnym podaniu mikropęcherzyków gazu, znacząco poprawia jakość obrazowania. Do zastosowań specjalistycznych należy także echokardiografia płodowa, pozwalająca na wczesne wykrywanie wad serca u nienarodzonych dzieci. 

Równie ważnym zastosowaniem jest echo serca przezklatkowe dla dzieci i młodzieży, które wymaga specjalistycznego podejścia i doświadczenia w diagnostyce wad wrodzonych.

Jak wygląda badanie? Przygotowanie i przebieg

Zrozumienie przebiegu badania i wymagań dotyczących przygotowania może znacznie zmniejszyć stres pacjenta. Różnią się one w zależności od rodzaju zleconego badania.

Przygotowanie do poszczególnych rodzajów badania

W przypadku najczęstszego badania, czyli echo serca przezklatkowego (TTE), procedura jest niezwykle prosta i nie wymaga bycia na czczo ani specjalnych przygotowań. Bardziej rygorystyczne zalecenia dotyczą badania, jakim jest echo serca przezprzełykowe (TEE), oraz próby obciążeniowej. Kluczowe informacje na temat przygotowania zostały zebrane w poniższej tabeli.

Przebieg procedury

Podczas badania przezklatkowego pacjent leży na leżance, zazwyczaj na lewym boku, z rozebraną górną częścią ciała. Lekarz nanosi na skórę specjalny żel i przesuwa głowicę po klatce piersiowej, uzyskując obrazy serca. Badanie jest całkowicie bezbolesne, a cała procedura trwa zazwyczaj od 15 do 40 minut. 

W przypadku badania przezprzełykowego gardło jest znieczulane, a pacjent otrzymuje dożylnie leki uspokajające, po czym lekarz delikatnie wprowadza sondę do przełyku. Próba obciążeniowa polega na wykonaniu badania TTE przed i natychmiast po wysiłku na bieżni lub podaniu leku przyspieszającego akcję serca.

Bezpieczeństwo i potencjalne ryzyko

Echokardiografia przezklatkowa jest jednym z najbezpieczniejszych badań w medycynie i nie wiąże się z żadnym ryzykiem. Badanie przezprzełykowe, jako procedura półinwazyjna, niesie ze sobą minimalne ryzyko powikłań, takich jak przejściowy ból gardła, a niezwykle rzadko uszkodzenie przełyku. 

W przypadku próby obciążeniowej ryzyko związane jest z celowym obciążeniem serca, dlatego badanie to zawsze odbywa się pod ścisłym nadzorem lekarskim.

Co wykazuje echo serca – najważniejsze parametry diagnostyczne

Badanie dostarcza ogromnej ilości informacji, które są nieocenione w diagnostyce i monitorowaniu chorób układu krążenia. Echokardiografia pozwala na precyzyjną ocenę struktury, wielkości oraz funkcji jam serca, zastawek, osierdzia i dużych naczyń.

Ocena anatomii i funkcji serca

• Wymiary jam serca i grubość ścian – badanie pokazuje, czy jamy serca (przedsionki i komory) nie są powiększone oraz czy ściany mięśnia sercowego nie są patologicznie pogrubione, co może świadczyć np. o przeroście w przebiegu nadciśnienia tętniczego.
• Kurczliwość mięśnia sercowego – lekarz ocenia, czy wszystkie fragmenty serca kurczą się prawidłowo. Odcinkowe zaburzenia kurczliwości (np. akineza – brak skurczu) mogą wskazywać na bliznę po zawale serca.
• Frakcja wyrzutowa (EF) – jest to jeden z najważniejszych wskaźników globalnej funkcji skurczowej lewej komory. Prawidłowe wartości są fundamentalne dla oceny wydolności serca.
• Funkcja rozkurczowa – badanie ocenia również zdolność serca do relaksacji i prawidłowego napełniania się krwią, co jest istotne w diagnostyce niektórych typów niewydolności serca.
• Obecność płynu w worku osierdziowym – badanie pozwala szybko wykryć nawet niewielką ilość patologicznego płynu wokół serca, mogącego świadczyć o stanie zapalnym.

Ocena zastawek serca i innych patologii

• Budowa i funkcja zastawek – badanie pozwala wykryć wady wrodzone i nabyte, takie jak zwężenie (stenoza) lub niedomykalność, oraz precyzyjnie ocenić ich stopień zaawansowania.
• Wrodzone wady serca – jest to kluczowe badanie w diagnostyce nieprawidłowych połączeń między jamami serca, takich jak ubytki w przegrodzie międzyprzedszionkowej lub międzykomorowej.
• Skrzepliny i guzy – echo serca może uwidocznić obecność skrzeplin w jamach serca, które stanowią ryzyko udaru mózgu, a także bardzo rzadko występujące nowotwory serca.

Interpretacja wyniku – jak zrozumieć opis badania?

Wynik badania składa się zazwyczaj z tabeli z pomiarami oraz części opisowej, w której lekarz przedstawia wnioski diagnostyczne. Pełna interpretacja wyniku musi być zawsze dokonana przez lekarza w odniesieniu do objawów i stanu klinicznego pacjenta. Pojedynczy parametr wyrwany z kontekstu rzadko ma wartość diagnostyczną. Poniższa tabela przedstawia wybrane, kluczowe parametry i ich orientacyjne normy.

Co dalej po badaniu – dalsze postępowanie

Wynik badania echokardiograficznego jest kluczowym elementem, który kieruje dalszymi decyzjami diagnostycznymi i terapeutycznymi. Prawidłowy wynik u pacjenta z objawami jest uspokajającą informacją i skłania do poszukiwania pozasercowych przyczyn dolegliwości. 

Wykrycie patologii może natomiast skutkować rozpoczęciem lub modyfikacją leczenia farmakologicznego, skierowaniem na dalsze badania (np. koronarografię) lub kwalifikacją do leczenia zabiegowego. W przypadku schorzeń przewlekłych echo serca jest idealnym narzędziem do regularnego monitorowania postępu choroby.

Echo serca – najczęściej zadawane pytania

Doppler tętnic szyjnych to badanie diagnostyczne, znane jako USG tętnic szyjnych i kręgowych. Badanie to umożliwia ocenę zwężenia tętnic szyjnych i kręgowych. Szczególnie zaleca się je pacjentom z podejrzeniem zmian miażdżycowych oraz z podwyższonymi czynnikami ryzyka udaru niedokrwiennego. Wykonuje się je także u osób, które przebyły udar lub mają częste zawroty głowy i omdlenia. Jaki jest cel tego USG, jakie są do niego wskazania i jak przebiega samo badanie, odpowiadamy w poniższym tekście.

Co to jest doppler tętnic szyjnych?

Doppler tętnic szyjnych występuje pod kilkoma pojęciami zamiennymi: USG Dopplera, Ultrasonografia dopplerowska, badanie dopplerowskie, USG dopplerowskie. Jest to rodzaj badania ultrasonograficznego, które wykorzystuje się do diagnostyki chorób układu krążenia. Umożliwia ono ocenę przypływu krwi w dużych tętnicach i żyłach. Do oceny wykorzystywany jest efekt Dopplera. Efekt Dopplera to zjawisko fizyczne, które pozwala zapisać zmiany częstotliwości fal ultradźwiękowych odbitych od poruszających się krwinek. Poddając analizie ten zapis, możemy określić kierunek i prędkość przepływu krwi (do/od głowicy).

Doppler tętnic szyjnych – cel badania

USG tętnic szyjnych i kręgowych wykonuje się w celu oceny obecności zwężeń tętnic. Za zwężenia tętnic szyjnych z reguły odpowiada obecność blaszki miażdżycowej. Wczesne wykrycie zmian miażdżycowych i wprowadzenie odpowiedniego leczenia i udrażniania tętnic zmniejszy ryzyko udaru mózgu.

Niezakłócony przepływ krwi do mózgu jest niezwykle ważny dla naszego zdrowia. Scenariusz, w którym blaszka miażdżycowa odrywa się od ściany tętnicy i dociera razem z krwią do mózgu, jest niezwykle niebezpieczny dla naszego zdrowia i życia. Zatrzymanie przepływu krwi jest przyczyną udaru mózgu, a ten może mieć nieuleczalne lub śmiertelne skutki. Badanie pokazują, że zdecydowanie częściej mamy do czynienia z miażdżycą tętnic szyjnych niż kręgowych. Około 30% ludzi po 65 roku życia ma zmiany miażdżycowe w obrębie tętnic szyjnych. Szybkie wykrycie tych zmian i diagnostyka przy zastosowaniu badania USG dopplera oddalają ryzyka udaru mózgu.

Doppler tętnic szyjnych – wskazania do badania

Skierowanie na USG – doppler tętnic szyjnych otrzymują pacjenci, u których podejrzewa się nieprawidłowości lub choroby układu krążenia.

Wskazania do badania dopplerowskiego to:

• przebyty udar mózgu lub przemijający atak niedokrwienny
• występowanie objawów neurologicznych sugerujących niedokrwienie ośrodkowego układu nerwowego
• podwyższone ciśnienie krwi
• wywiad rodzinny, który wskazuje, że pacjent może być obciążony udarem mózgu lub zawałem serca
• miażdżyca
• patologiczny szmer nad tętnicami szyjnymi
• cukrzyca
• wysoki poziom cholesterolu
• zawroty głowy
• stan po urazie szyi
• diagnostyka po zabiegu usunięcia blaszek miażdżycowych (endarterektomii)
• diagnostyka po zabiegu założeniu stentu do tętnicy

USG dopplerowskie – przebieg badania

W celu wykonania badania należy udać się do kliniki wyposażonej w odpowiedni sprzęt. Badanie trwa około 10-15 minut, jest nieinwazyjne i bezbolesne. Jedyny dyskomfort, jaki odczujemy to zimny żel na naszej skórze. Wynik badania – obraz z niego widoczny jest w czasie rzeczywistym i na bieżąco może komentować go lekarz. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Podczas wykonania badania pacjent leży na plecach, z lekko odchyloną głową do tyłu. Lekarz wykonujący badanie ultrasonograficzne musi mieć swobodny dostęp do szyi, dlatego konieczne jest zdjęcie naszyjników i związanie włosów. Jeżeli pacjent ma ubranie odkrywające szyję, nie jest wymagane rozebranie się z niego.

Za pomocą aparatu dopplerowskiego z głowicą, która wysyła fale ultradźwiękowe przenikające ciało, na monitorze ukazuje się obraz z tętnicy. W trakcie badania lekarz ocenia stan tętnic szyjnych, przygląda się, gdzie występuje zwężenie i stara się ocenić jego wielkość oraz wykryć potencjalne zagrożenia. Swoją uwagę skupia na ocenie tętnic szyjnych wspólnych, wewnętrznych, zewnętrznych i tętnic kręgowych. Pogrubienie ściany naczynia powyżej 1,5 mm świadczy o występowaniu blaszki miażdżycowej. Lekarz dokonuje także oceny hemodynamicznej, który ocenia % zwężenia naczyń na podstawie prędkości przepływu krwi pod kontem 60 stopni w stosunku do fal ultrasonograficznych. Istotne jest także zwrócenie uwagi na niedrożność tętnic do głowowych. Jeśli ocena całego badania wskazuje na ryzykowne stany miażdżycowe, pacjenta kieruje się na dalsze badania i leczenie w zakresie chirurgi naczyniowej.

Badanie USG tętnic szyjnych (badanie dopplerowskie) można wykonywać już w czasie pierwszej wizyty w gabinecie specjalisty. Z diagnostyką zaburzeń, które mogą wiązać się z nieprawidłowym stanie tętnic szyjnych i kręgowych, nie powinniśmy zwlekać. Dlatego możliwie najszybciej, od zaobserwowania niepokojących objawów musimy umówić się do specjalisty i wykonać odpowiednie badanie, które będzie podstawą do skierowania na dalsze leczenie lub uspokojenia nas i zapewnienia o niewystępowaniu zagrożenia dla zdrowia i życia.

Umiejętność przeprowadzenia pierwszej pomocy jest bardzo ważna, ponieważ może od niej zależeć czyjeś życie. W przypadku zawału o przeżyciu mogą decydować sekundy – to nie przesada. Dlatego, jeżeli szukasz informacji, dzięki którym będziesz wiedzieć, co zrobić, gdy zaobserwujesz, że ktoś ma zawał, trafiłeś w dobre miejsce. W tym artykule podpowiemy, jak rozpoznać zawał i jakie kroki podjąć, aby pomóc sobie lub komuś innemu. Temat ten jest bardzo ważny, dlatego prześlij ten tekst wszystkim, dla których uważasz, że będzie on pomocny.

Zawał serca – czym jest?

Zanim przejdziemy do wskazówek, dotyczących pierwszej pomocy w przypadku zawału serca, warto przypomnieć, czy on w ogóle jest. Jest to upośledzenie zaopatrywania w krew mięśnia sercowego. Występuje on na skutek niewydolności wieńcowej. Statystyki dotyczące zawałów są wręcz druzgocące. Jest to najczęstsza przyczyna zgonów na świecie. Każdego roku 30% osób po zawale serca (zwanym też atakiem) umiera. Dużą część z nich można by uratować, gdyby szybko i właściwie udzielono by pierwszej pomocy.

Objawy zawału

Aby jednak udzielić pierwszej pomocy, konieczne jest prawidłowe rozpoznanie zawału serca. Podstawowym i najważniejszym objawem jest ból w klatce piersiowej. Jest on silny, piekący, dławiący wręcz i u większości osób promieniuje do szyi, lewego ramienia, a czasami do brzucha. Pozostałe objawy, które występują podczas zawału serca u osób przytomnych to między innymi: duszność, bladość, kołatanie serca, przyśpieszone bicie serca, omdlenie, nudności czy stan podgorączkowy.

Zawał serca – pierwsza pomoc

Zaobserwowałeś u kogoś wymienione wyżej objawy? Pamiętaj, że od Ciebie może zależeć szansa osoby na przeżycie. Dlatego warto wiedzieć, jak zachować się w takiej sytuacji. Pierwszą i najważniejszą rzeczą, którą musisz zrobić, jest niezwłoczne wezwanie pogotowia ratunkowego. Zrób to, wybierając numer 112 lub 999. Następnie, jeżeli masz je przy sobie, to podaj aspirynę i nitroglicerynę, czyli leki ograniczające postęp martwicy serca i łagodzące ból. Pamiętaj, że chorego powinno się ułożyć w wygodnej pozycji półsiedzącej z nieznacznie uniesionym tułowiem. Plecy powinny być oparte o coś stabilnego. Osobie z objawem zawału należy też zapewnić dopływ świeżego powietrza i zrobić wszystko, aby ułatwić mu oddychanie. Przytomnego powinno się także uspokajać.

Zatrzymanie czynności życiowych – jak przeprowadzić resuscytację?

Jeżeli nastąpi zatrzymanie czynności życiowych, konieczne jest natychmiastowe rozpoczęcie resuscytacji oddechowo-krążeniowej i kontynuowanie jej do przyjazdu pogotowia. Należy wykonywać 30 silnych uciśnięć serca na wysokości mostka na głębokość około 1/3 klatki piersiowej do 2 oddechów usta-usta. Jeżeli wykonujący resuscytację nie ma przy sobie maseczki, to dla własnego bezpieczeństwa może ograniczyć resuscytację do samych uciśnięć klatki. Samo uciskanie klatki także zwiększa szanse na przeżycie.

Pamiętaj – najważniejsze to wezwać pogotowie i nie przerywać resuscytacji aż do przyjazdu karetki! Jeżeli chory z podejrzeniem zawału nie trafi do szpitala najpóźniej w przeciągu kilkudziesięciu minut od pojawienia się objawów, ma małe szanse na przeżycie. Ponadto w miejscach publicznych takich jak dworce, centra handlowe, niektóre instytucje umieszcza się automatyczne defibrylatory (AED) i odpowiednio się je oznacza. Dlatego, jeżeli mamy możliwość skorzystania z defibrylatora, koniecznie należy to zrobić w oczekiwaniu na pogotowie ratunkowe. Dołączona jest zawsze do nich szczegółowa instrukcja obsługi.

Dobrze przeprowadzona pierwsza pomoc może uratować czyjeś życie, także w przypadku, gdy osoba przechodzi zawał mięśnia sercowego. Dlatego powinniśmy wiedzieć, jak postępować w tak trudnej sytuacji, zarówno z punktu widzenia świadka, jak i osoby dotkniętej zawałem.

„Koronarografia serca” to termin, o którym wiele osób nie słyszało. Oznacza on radiologiczny zabieg diagnostyczny. Chcesz się dowiedzieć, kiedy się go wykonuje i w jakim celu? Zdobędziesz te wiadomości, czytając nasz artykuł. Dowiesz się też, jakie są wskazania i przeciwskazania do koronarografii, a także, jak przebiega sam zabieg.

Koronarografia – jaki jest cel zabiegu?

Koronarografia to zabieg, który pozwala ocenić drożność naczyń wieńcowych, które zaopatrują serce w krew. Dzięki niemu można zaobserwować występowanie ewentualnych zwężeń spowodowanych przez chorobę miażdżycową. Jeżeli tętnice wieńcowe są zwężone, to w takiej sytuacji może dojść do niedokrwienia mięśnia sercowego, a nawet zawału. Zabieg koronarografii to inaczej cewnikowanie tętnic wieńcowych lub angiografia wieńcowa, czyli dosłownie – prześwietlenie. Koronarografię wykonuje się w celu diagnostycznym – aby rozpoznać chorobę, ale nie tylko. Przeprowadza się ją także przed planowanymi zabiegami operacyjnymi, na przykład założeniem by-passów lub wykonaniem angioplastyki wieńcowej.

Koronarografia serca – wskazania do zabiegu

Koronarografię przeprowadza się przede wszystkim u osób, które zmagają się z różnego rodzaju chorobami tętnic wieńcowych, a także u tych, u których występuje podejrzenie tych chorób. Jako, że jest to zabieg inwazyjny, wykonuje się go w konkretnych sytuacjach, wyłącznie na zlecenie kardiologa. Zaleca on koronarografię, gdy potencjalne korzyści są większe od małego (ale jednak istniejącego) ryzyka związanego z zabiegiem. Ryzyko istnieje szczególnie w przypadku osób w podeszłym wieku, może dojść na przykład do uszkodzenia tętnicy wieńcowej czy zaburzenia rytmu serca. Kwalifikacja przeprowadzana jest więc bardzo szczegółowo, ponieważ nie każdy pacjent może poddać się koronarografii.

Koronarografię przeprowadza się między innymi u pacjentów:

• ze zdiagnozowaną stabilną dławicą serca,
• z rozpoznaną chorobą wieńcową,
• cierpiącym na niewydolność serca,
• z niektórymi wadami wrodzonymi serca,
• przed leczeniem kardiochirurgicznym,
• z wadą zastawkową,
• po urazie klatki piersiowej,
• cierpiących na stany zapalne naczyń krwionośnych,
• z tętniakiem aorty,
• z zawałem serca z uniesieniem odcinka ST,
• z podejrzeniem istotnych zmian w tętnicach wieńcowych.

Wymieniliśmy najpowszechniejsze wskazania do przeprowadzenia koronarografii. W takich przypadkach przeprowadza się ją w trybie planowym. Są też sytuacje, które wymagają trybu pilnego – są to na przykład wystąpienia ostrych zespołów wieńcowych.

Przeciwwskazania do koronarografii

Badanie, któremu poświeciliśmy dzisiejszy artykuł, ma jednak pewne ograniczenia i nie może zostać przeprowadzone u każdej osoby. Większość z przeciwwskazań jest jednak względna. Oznacza to, że są nimi głównie (aktualne lub przeszłe) problemy zdrowotne, z których należy zdać relację lekarzowi. Jedyne bezwzględne przeciwwskazanie to brak (świadomej) zgody pacjenta.

Wśród względnych przeciwwskazań do koronarografii wymienić można między innymi: niewydolność nerek, przewlekła choroba (np. nowotwór), silne nadciśnienie tętnicze, niedawno przebyty udar mózgu czy obrzęk płuc.

Jak wygląda zabieg koronarografii serca – to warto wiedzieć

Wiemy juz, na czym polega zabieg, jaki jest jego cel, wskazania oraz przeciwwskazania do jego wykonania. Zastanawiacie się zapewne teraz, jak przebiega koronarografia. Podstawowe informacje to takie, że koronarografia jest zazwyczaj bezbolesna, przeprowadza się ją w znieczuleniu miejscowym i trwa około pół godziny. Musicie też wiedzieć, że wiąże się ona z kilkudniowym pobytem w szpitalu.

Zabieg wykonywany jest na sali operacyjnej, gdzie pacjent leży płasko na stole zabiegowym, a nad nim znajduje się urządzenie emitujące promieniowanie rentgenowskie. Następnie koronarografia polega na wprowadzeniu cewników w okolice serca przez nakłucie w tętnicy udowej lub (częściej) przez tętnicę promieniową. Kolejnym etapem jest podanie przez cewnik środka kontrastowego. W czasie badania pacjent jest monitorowany przez ciągły zapis EKG, a także pomiar ciśnienia tętniczego. Po wyciągnięciu cewniku, w miejscu nakłucia lekarz umieszcza opatrunek uciskowy. Po zabiegu pacjent powinien leżeć nieruchomo kilka godzin i nie zginać nakłuwanej kończyny. Dzięki temu uniknie się powstawania krwiaków.

Prawidłowy rozwój i dobry stan zdrowia wymaga od nas dbałości o dietę. Odpowiednie odżywianie nie tylko sprawi, że utrzymamy szczupłą sylwetkę, ale przede wszystkim pozwoli uniknąć wielu chorób. Warto pamiętać, że zdrowe odżywianie jest często bardzo zindywidualizowane i należy brać pod uwagę osobiste predyspozycje organizmu i go obserwować. Istnieje jednak dziesięć uniwersalnych zasad, które Wam przedstawimy.

Ogranicz produkty przetworzone

Unikaj gotowych produktów! Zawierają one zazwyczaj mnóstwo soli i konserwantów. Jedzenie w proszku, dania gotowe, fast-food, wszystko to należy wyrzucić z diety, ponieważ może negatywnie wpływać na takie narządy jak: trzustka, wątroba, nerki, żołądek czy jelita.

Jedz regularnie

W ciągu dnia spożywaj 4-5 posiłków w regularnych odstępach czasu. Dzięki temu zapobiegniesz podjadaniu niezdrowych przekąsek i silnemu uczuciu głodu, wywoływanemu przez długie przerwy między jedzeniem. Dużym błędem jest też pomijanie śniadania, które powinno dać Ci energię na pierwsze godziny dnia.

Warzywa to podstawa

Jedną z podstawowych zasad zdrowego żywienia, co do której zgadzają się wszyscy dietetycy, jest bazowanie na warzywach. Są one źródłem witamin, składników mineralnych, błonnika i przeciwutleniaczy. Najlepiej, aby spożywać je na surowo.

Owoce dwa razy dziennie

Choć warzywa i owoce znajdują się na tym samym piętrze piramidy żywieniowej, to owoce powinny stanowić tylko 1/4 ich dziennej porcji. Może Cię to zdziwić, ale nie są bezkarną przekąską, ponieważ zawierają cukry proste, które sprzyjają nabieraniu na wadze.

Postaw na ryby

Wpływ spożywania czerwonego mięsa na rozwój miażdżycy jest udokumentowany, dlatego warto je zamienić chociażby na ryby. Są one niezawodnym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych. Zasady zdrowego odżywiania mówią, że tłuste ryby morskie powinny gościć na naszych stołach 2-3 razy w tygodniu.

Pij dużo wody

Choć wielu z nam wydaje się to nie do osiągnięcia, zalecane jest picie od 1,5 do 2,5 litra wody dziennie. Pełni ona bardzo ważną funkcję w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Odpowiada między innymi za transport substancji odżywczych czy usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii.

Ogranicz węglowodany na rzecz tłuszczów

Jeszcze do niedawna produkty zbożowe i zawarte w nich węglowodany uważane były za bardzo ważny element diety. Obecnie zaleca się je jako źródło energii wyłącznie osobom ciężko pracującym fizycznie lub trenującym. Jeżeli nie należysz do żadnej z tych grup, wystarczy, że węglowodany będą jedynie dodatkiem do dwóch posiłków w ciągu dnia.

Wyeliminuj z diety słodycze i słodkie napoje

Nadmiar cukru w diecie jest przyczyną wielu chorób między innymi tych związanych ze wzrokiem, układem nerwowym czy nerkami. Poza tym słodycze powodują wahania poziomu insuliny i glukozy we krwi, co z kolei prowadzi do tycia i występowania chorób metabolicznych.

Zrezygnuj z soli

Jej nadmiar prowadzi do nadciśnienia, 5 gramów soli dziennie to maksymalna porcja. Zastąp ją zdrowymi i aromatycznymi przyprawami, które dodadzą smaku potrawom.

Nie tylko dieta

Choć tematem artykułu jest zdrowe jedzenie, to nie można przemilczeć bazy nowy piramidy żywieniowej. Jest nią aktywność fizyczna. Powinniśmy na nią poświęcić około 45 minut dziennie. Pamiętać należy, że aktywność nie oznacza wyłącznie typowego treningu. Zalicza się do niej także na przykład spacerowanie czy chodzenie po schodach.

EKG wysiłkowe to nieinwazyjne badanie elektrokardiograficzne, które pozwala ocenić wydolność fizyczną organizmu oraz pracę serca w trakcie wysiłku. Wykonuje się je między innymi w ramach diagnostyki chorób układu krążenia oraz zaburzeń rytmu serca. Jak należy przygotować się do badania, jak wygląda próba wysiłkowa i ile czasu trwa?

Jak przygotować się do EKG wysiłkowego?

By właściwie przygotować się do badania, około 12 godzin wcześniej należy unikać wysiłku fizycznego. Na 3 godziny przed badaniem nie należy jeść obfitego posiłku, pić mocnej kawy ani herbaty i palić papierosów. Warto też przyjść kilkanaście minut przed umówioną godziną, by mieć czas na odpoczynek. Na EKG wysiłkowe należy zabrać luźne, wygodne ubranie oraz obuwie sportowe. O ile lekarz nie zdecyduje inaczej, w dniu badania należy przyjąć wszystkie zażywane na co dzień leki.

Jak wygląda próba wysiłkowa?

Przed rozpoczęciem badania, pacjent jest proszony o zmianę stroju i obuwia. Następnie do klatki piersiowej osoby badanej przykleja się elektrody, do których dopinane są przewody połączone z systemem monitorowania EKG – ich zadaniem jest rejestrowanie pracy serca. Elektrody mogą też być mocowane na rękach i nogach, by pokazywać stan ich ukrwienia. Dodatkowo na ramię pacjenta nakłada się mankiet do pomiaru ciśnienia tętniczego – parametr ten jest kontrolowany przed rozpoczęciem testów, co 2-3 minuty w trakcie próby oraz po zakończeniu badania.

Próba wysiłkowa wykonywana jest na bieżni ruchomej lub rowerze stacjonarnym – metodę dobiera się na podstawie wskazań do badania oraz możliwości ruchowych pacjenta. Stopniowo, średnio co 2-3 minuty, wzrasta prędkość przesuwu i kąt nachylenia bieżni, a w przypadku roweru – obciążenie. Badanie wysiłkowe prowadzone jest do chwili osiągnięcia maksymalnego, tolerowanego przez pacjenta zmęczenia, ale może zostać przerwane w razie wystąpienia jakichkolwiek wskazań medycznych. Ostatni etap badania to rejestracja pracy serca w czasie, gdy się ono uspokaja. Obserwacja trwa zazwyczaj do momentu, aż tętno, ciśnienie i zapis krzywej EKG ponownie osiągną wartości wyjściowe.

Dla zapewnienia bezpieczeństwa, a także uzyskania miarodajnego wyniku, niezbędna jest ścisła współpraca pacjenta z personelem przeprowadzającym badanie EKG – lekarzem oraz pielęgniarką. Pacjent powinien bezwzględnie zgłaszać fakt wystąpienia jakichkolwiek dolegliwości – zarówno zaobserwowanych w dniu badania, jak i pojawiających się w jego trakcie.

Próba wysiłkowa – czas trwania

Testy wysiłkowe, w zależności od stanu pacjenta, trwają przeciętnie od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Badanie może jednak zostać przerwane wcześniej w przypadku wystąpienia u pacjenta niepokojących lub niebezpiecznych dla zdrowia objawów – nagłego wzrostu lub spadku ciśnienia, obniżenia ciśnienia skurczowego czy trudności w monitorowaniu poszczególnych parametrów. Test wysiłkowy może zostać przerwany również na prośbę pacjenta oraz w razie pojawienia się takich dolegliwości jak ból w klatce piersiowej, duszność, bladość, zawroty głowy, kurcze mięśni, uczucie niepokoju czy kołatanie serca.

Testy wysiłkowe – wskazania

Próbę wysiłkową bardzo często wykonuje się u osób z podejrzeniem schorzeń układu krążenia. Do najczęstszych wskazań do przeprowadzania EKG wysiłkowego należą:

• podejrzenie choroby wieńcowej;
• niestabilna postać choroby wieńcowej;
• zaburzenia rytmu pracy serca;
• ocena funkcjonowania rozrusznika serca;
• diagnostyka przyczyn dolegliwości bólowych w klatce piersiowej;
• podejrzenie choroby niedokrwiennej serca;
• ocena reakcji ciśnienia tętniczego podczas wysiłku.
• Badania wysiłkowe wykonuje się także u sportowców oraz osób chcących bezpiecznie uprawiać aktywność fizyczną – wówczas ich celem jest przede wszystkim ocena wydolności organizmu i czynności układu krążenia

EKG spoczynkowe – co to jest?

EKG spoczynkowe to badanie, które pozwala na ocenę częstotliwości pracy serca oraz diagnostykę ewentualnych zaburzeń jego funkcjonowania i ukrwienia mięśnia sercowego. W odróżnieniu od próby wysiłkowej, EKG spoczynkowe wykonuje się w pozycji leżącej na wznak. Badanie to nie wymaga specjalnego przygotowania, jest całkowicie bezbolesne i bezinwazyjne. Może być wykonywane u pacjentów w każdym wieku, również u kobiet w ciąży.

Prawidłowy puls to wartość, która różni się w zależności od wieku, płci i kondycji fizycznej badanej osoby. Jeżeli chcesz się dowiedzieć, czym jest puls, jak należy go mierzyć i w jakim zakresie powinien się mieścić Twój pomiar, to odpowiemy na te pytania w naszym artykule.

Co to jest puls?

Puls, potoczne określenie tętna, oznacza częstotliwość bicia serca, czyli liczbę wyczuwalnych uderzeń na minutę. Zarówno wysokie tętno, jak i poniżej normy wymaga diagnostyki i ustalenia źródła problemu. Z częstoskurczem, czyli tachykardią mamy do czynienia, gdy puls wynosi ponad 100 uderzeń na minutę. Natomiast bradykardia, czyli zbyt niski puls występuje, gdy mamy mniej niż 60 uderzeń serca na minutę.

Prawidłowy puls – normy

Jak napisano we wstępie, wartości prawidłowego pulsu są różne w zależności od grupy wiekowej, do której należy badany. U niemowląt tętno może wynosić nawet 130 uderzeń na minutę! Serce starszych dzieci powinno bić z częstotliwością około 100, a młodzieży około 85 uderzeń na minutę. Z kolei norma u dorosłych to mniej więcej 70 uderzeń na minutę. Osoby starsze powinny mieć tętno wynoszące około 60 uderzeń na minutę.

Przyczyny wysokiego pulsu

Oczywiście, zdarza się, że podczas wysiłku fizycznego, sytuacji stresowych czy po spożyciu kawy, alkoholu lub zielonej herbaty tętno może wzrosnąć nawet do 180 uderzeń i nie jest to sytuacja wymagająca leczenia, ponieważ znana jest przyczyna wysokiego pulsu. Jeżeli jednak wysokie tętno pojawia się bez powodu i towarzyszą mu takie obawy, jak duszności, płytki oddech czy bóle w klatce piersiowej, koniecznie należy udać się do lekarza.

Wysoki puls może mieć przyczyny patologiczne. Wśród nich wymienić należy: wady serca, anemię, niewydolność krążenia czy nadczynność tarczycy. Również odwodnienie, niedotlenienie, utrata krwi i gorączka mogą sprawiać, że tętno wzrasta ponad 100 uderzeń. W takim przypadku lekarz przepisuje odpowiednie leki, mające regulować pracę serca. Wysoki puls można także zwalczać za pomocą technik relaksacyjnych. Tętno przekraczające normę może świadczyć o nadciśnieniu tętniczym, niedocukrzeniu lub niewydolności serca.

Niski puls – co oznacza?

Prawidłowe tętno nie powinno również spadać poniżej określonych norm. Zbyt niskiemu pulsowi towarzyszą takie dolegliwości jak zawroty głowy i osłabienie. Na tę przypadłość często zapadają sportowcy, ale nie tylko. Przyczynami niskiego pulsu są: choroby układu nerwowego, choroby serca czy przyjmowanie pewnych leków. Nieleczona bradykardia stanowi zagrożenie dla zdrowia. Dlatego, nawet jeżeli przechodzi bezobjawowo należy skonsultować się z lekarzem i obserwować rozwój schorzenia.

Puls – pomiar

Skoro wiesz już, w jakich zakresach mieści się prawidłowy puls, czas dowiedzieć się, jak mierzyć tętno. Szczegółowej oceny powinien dokonać lekarz, który zbada nie tylko częstotliwość bicia serca, ale też inne czynniki. Pomiar pulsu można przeprowadzić także podczas badania ciśnienia tętniczego za pomocą automatycznego aparatu. Również bez niego możesz zmierzyć puls. Palcem wskazującym i środkowym prawej dłoni uciśnij nadgarstek lub zagłębienie pod żuchwą. Włącz stoper i licz uderzenia przez 15 sekund. Uzyskaną liczbę pomnóż razy cztery.